Η "ΚΑΤΑΡΑ" ΤΩΝ ΤΣΑΡΩΝ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Οι περιπέτειες και η πολιτική αποστρατεία δέκα κορυφαίων στελεχών που ήθελαν να γίνουν αρχηγοί  

TOY ΓΙΑΝΝΗ ΑΡΓΥΡΟΥ

Στην πολιτική υπάρχουν πράγματα που λέγονται αλλά δεν γίνονται και πράγματα που γίνονται αλλά δεν λέγονται τόνιζε την δεκαετία του ’60 σε μια συνάντηση με δημοσιογράφους ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αναφερόμενος στις δυνατότητες του εκάστοτε πρωθυπουργού να υπόσχεται προεκλογικά και του υφιστάμενου υπουργού οικονομικών να… εφαρμόζει μετεκλογικά.

 Για πολλά χρόνια οι αρμοδιότητες ήταν μοιρασμένες στα δύο, υπουργείο εθνικής οικονομίας για την στρατηγική και τις αποφάσεις και υπουργείο οικονομικών για την «βρώμικη» δουλειά τα έσοδα, τη φορολογία και τους προυπολογισμούς. Όμως οι  ατέλειωτες ενδοκυβερνητικές ή κομματικές προστριβές μεταξύ των δύο ισχυρών πόλων της οικονομίας συχνά καταντούσαν αντιπαραγωγικός μοχλός και αιτία γενικότερης αδράνειας και ολιγωρίας. Τρανταχτό παράδειγμα  το κομματικό δίδυμο του ΠΑΣΟΚ Παπακωνσταντίνου- Κατσέλη. Οι τότε ομηρικές διαμάχες έφεραν μεγάλες ταλαντεύσεις στο κόμμα ( τότε ειπώθηκε σε σύσκεψη το περίφημο «λεφτά υπάρχουν») και οδήγησαν τον Γιώργο Παπανδρέου στην οριστική ενοποίηση τους σχήματος δημιουργώντας έναν ισχυρό υπουργικό θώκο αλλά και επαναφέροντας τους λεγόμενους «τσάρους» της οικονομίας.  

Τις περασμένες δεκαετίες η θέση του υπουργού οικονομικών θεωρούνταν το σημαντικότερο εφαλτήριο για τη διεκδίκηση σε επόμενη φάση της αρχηγίας του κόμματος και τελικά της πρωθυπουργίας. Μεγάλα ονόματα διεκδίκησαν και πήραν τη θέση όμως για πολλούς λόγους η συνέχεια της πολιτικής τους καριέρας δεν ήταν η αναμενόμενη. Γιώργος Σουφλιάς, Στέφανος Μάνος, Γιώργος Γεννηματάς, Γιάννος Παπαντωνίου, Ιωάννης Παλαιοκρασσάς, Αλέκος Παπαδόπουλος, Γιώργος Αλογοσκούφης  έκατσαν για πολλά χρόνια στην καρέκλα του υπουργού.

Από τότε πέρασαν δεκαετίες και πολλά άλλαξαν, όμως η εμβληματική θέση του υπουργού οικονομικών τείνει να μεταβληθεί από πολύφερνη νύφη σε μια ηλεκτρική πολιτική καρέκλα. Λες και μια πολιτική κατάρα τους αγγίζει και από τότε τους ακολουθεί σε κάθε βήμα διαλύοντας την καριέρα τους και οδηγώντας τους, εκτός  πολιτικού σκηνικού.  Από το 1990  έως σήμερα 12 ισχυρά πολιτικά πρόσωπα με φιλοδοξίες και όνειρα  αντί να ανέβουν στη θέση του αρχηγού  πέρασαν την έξοδο σε μια ιδιότυπη πολιτική αποστρατεία. Παράλληλα στο πλάι τους  «κάηκαν» πολιτικά και οι 23 υφυπουργοί των τελευταίων 22  χρόνων.

ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΤΟΥ  ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ

Ο πρώτος υπουργός οικονομικών της κυβέρνησης Μητσοτάκη ήταν ο Γιάννης Παλαιοκρασσάς. H πολιτική καριέρα του ξεκίνησε το 1977 όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τον τοποθέτησε στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας. Ηρθε πρώτος επιλαχών αλλά λίγο αργότερα έγινε βουλευτής επειδή απεβίωσε ο Σόλων Γκίκας. Χαριτολογώντας τότε ο Καραμανλής του είχε πει: «Για σένα, η φράση ο θάνατός σου η ζωή μου, έχει μάλλον ιδιαίτερη σημασία».

Ως υπουργός έμεινε στη θέση του για δύο  χρόνια και βρέθηκε στο στόχαστρο της τρομοκρατικής οργάνωσης 17Ν. Πέρασε στο υπουργείο Βιομηχανίας και στη συνέχεια διορίσθηκε  Ευρωπαικός επίτροπος.  Το 1994 παραπέμφθηκε στο Ειδικό Δικαστήριο για την πώληση της ΑΓΕΤ Ηρακλής, αλλά τελικά με απόφαση του Ανδρέα Παπανδρέου η υπόθεση παραγράφηκε. Επέστρεψε στη πολιτική το 2004 όπου εκλέχθηκε βουλευτής για να παραιτηθεί  προκειμένου να καταλάβει τη θέση του προέδρου της ΔΕΗ. Εκεί αφού πέρασε «ηλεκτροσόκ» την κυβέρνηση Καραμανλή επί 20 μήνες αποφάσισε να αποχωρήσει από την πολιτική ζωή  εν μέσω καταγγελιών περί διαπλοκής.

Διάδοχος του ήταν ο Στέφανος Μάνος, πολιτικός που προτιμούσε να είναι χρήσιμος παρά ευχάριστος. Γεγονός που γρήγορα τον μετέτρεψε σε μια φωνή που έλεγε πικρές αλήθειες, που όλοι ήθελαν να μην ακούν. Μετά την θητεία του άρχισαν οι πολιτικές περιπέτειες.

 Διεκδίκησε ανεπιτυχώς δύο φορές την ηγεσία της ΝΔ(1993 και 1997). Το 1998 με αφορμή την τροπολογία για τις ΔΕΚΟ, που είχε φέρει ο Γιάννος Παπαντωνίου  διαφώνησε με τον Κώστα Καραμανλή και διαγράφηκε. Τον Απρίλιο του 1999 ίδρυσε το κόμμα των Φιλελευθέρων με έμβλημα τον «μαινόμενο ταύρο», χωρίς σπουδαία αποτελέσματα. Στις  εκλογές του 2000 συνεργάστηκε με τη ΝΔ. Δύο χρόνια αργότερα ανέστειλε την λειτουργία του κόμματος  λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων. Το 2004 συμπεριλήφθηκε ως ανεξάρτητος στο ψηφοδέλτιο επικρατείας του ΠΑΣΟΚ. Μετά το 2007 ίδρυσε την Δράση από την οποία παραιτήθηκε από την αρχηγία της μετά τις εκλογές του περασμένου Ιουλίου δίχως να δώσει απάντηση στο παλιό διαφημιστικό μήνυμα που σκωπτικά έλεγαν οι αντίπαλοι του « Μόνος ή Μάνος;». 

 Ο Γιώργος Σουφλιάς  διετέλεσε υπουργός εθνικής οικονομίας και οικονομικών τόσο στην οικουμενική όσο και στην κυβέρνηση  Μητσοτάκη. Από τα κορυφαία στελέχη διεκδίκησε ανεπιτυχώς την ηγεσία. Το 1997 διαγράφηκε θορυβωδώς από τον Κώστα Καραμανλή αλλά επέστρεψε θριαμβευτικά  το 2001 με τον αρχηγό να τον υποδέχεται με τη φράση «Γιώργο καλώς ήλθες σπίτι σου». Πριν την επιστροφή είχε επαφές με το ΠΑΣΟΚ και ζήτησε την συμβουλή του τότε προέδρου της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου «Να πάω στο ΠΑΣΟΚ ή τη ΝΔ;» ρώτησε  για να λάβει την σχετική παραίνεση που τον οδήγησε πίσω στο «μαντρί» . Ανέλαβε το πρόγραμμα του κόμματος και μετά τις εκλογές του 2004 για πέντε χρόνια πανίσχυρος υπουργός περιβάλλοντος. Προέβλεψε την κρίση και τις επώδυνες επιπτώσεις και  αποχώρησε από την πολιτική οριστικά μετά την βαριά ήττα του 2009.

ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ-ΚΩΣΤΑ ΣΗΜΙΤΗ

Ο Γιάννος Παπαντωνίου διαδέχτηκε τον αείμνηστο Γιώργο Γεννηματά  στο υπουργείο εθνικής οικονομίας έχοντας στο υπουργείο οικονομικών τον Αλέκο Παπαδόπουλο.  Ηταν ο μακροβιότερος «τσάρος» με επταετή θητεία. Μετά την απομάκρυνση του από την οδό Νίκης άρχισαν οι  πολιτικές μπόρες. Παρότι ήταν  το δεξί χέρι του Σημίτη και παρά την επιτυχία της ΟΝΕ, εγκλωβίστηκε στη φθορά του χρηματιστηρίου χάνοντας το τρένο της διαδοχής. Η εμπλοκή του στα εξοπλιστικά προγράμματα αλλά και η ταύτιση του με έναν πολυτελή τρόπο ζωής  έφερε τη ρήξη με τη βάση του κινήματος και τον οδήγησε  τελικά εκτός  πολιτικής. Οι συνεχείς τηλεοπτικές εμφανίσεις του προκαλούν την έκρηξη του τότε  γραμματέα του κινήματος προς τους δημοσιογράφους «Καλά δεν υπάρχει άλλο στέλεχος να εκπροσωπήσει το ΠΑΣΟΚ και καλείτε όλο το Γιάννο;»  Σήμερα καλείται να δικαιολογήσει λογαριασμούς στο εξωτερικό της γυναίκας του που βρίσκονται στο μικροσκόπιο του Τμήματος Οικονομικού Εγκλήματος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών.

Ο Αλέκος Παπαδόπουλος μετά την εκλογική νίκη του 1996  μετακινήθηκε στα υπουργεία Εσωτερικών και υγείας. Σταδιακά παρά την δημοσιονομική επιτυχία της τριετίας που έβαλε τις βάσεις για την ΟΝΕ, η σχέση του με τον κομματικό μηχανισμό έφθινε διαρκώς. Η μεταρρύθμιση του «Καποδίστρια» αφήνει πληγές οι οποίες μεγαλώνουν ακόμη περισσότερο από την σύγκρουση με τα συμφέροντα στο χώρο της υγείας.  Λίγους μήνες  πριν τις εκλογές του 2004 παραιτείται και μένει εκτός βουλής.  Οι σχέσεις με τον Γιώργο Παπανδρέου δεν θα φτιάξουν ποτέ ουσιαστικά παρά τις σύντομες  κομματικές επιστροφές του.

Ο ίδιος αναχωρητής πλέον της πολιτικής εμπνέεται από τον στίχο του Καρυωτάκη  “Η κάθε λέξη μου θα έχει αξία και η σιωπή μου μια σημασία”. Επιλέγει -με το ηπειρώτικο πείσμα του-, να διατηρεί την ιδιότητα του παρατηρητή που εμφανίζεται σπάνια για την εκλαίκευση των εξελίξεων στην οικονομία  ενώ οι επικριτές του μιλούν ανοικτά για το σύνδρομο του «σωτήρα».

Διάδοχος του Γιάννου Παπαντωνίου, ήταν ο Νίκος Χριστοδουλάκης. Πρόσωπο από την δεύτερη γενιά των εκσυγχρονιστών με σημαντικές σπουδές αλλά και φιλοδοξίες.  Προσπάθησε ανεπιτυχώς να ενισχύσει τα αδύναμα οικονομικά στρώματα  της κοινωνίας εις βάρος των δυναμικών με την περίφημη φορολογική μεταρρύθμιση. Ο συνδυασμός με τον ορυμαγδό καταγγελιών για διαφθορά κυβερνητικών στελεχών ήταν εκρηκτικός. Αποτέλεσμα; Η βίαιη πολιτική ανατροπή του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές. Βρέθηκε εκτός του κομματικού πυρήνα και οι σχέσεις του με τον Γιώργο Παπανδρέου ουδέποτε αποκαταστάθηκαν. Από το 2007 έχει επιστρέψει στην καθηγητική του έδρα στο Οικονομικό πανεπιστήμιο.

   ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ

Ο Γιώργος Αλογοσκούφης μπήκε στην πολιτική προερχόμενος από το LSE ως ταύρος σε υαλοπωλείο και μετά το 2004 ανέβηκε στο «θρόνο του Τσάρου» της οικονομίας. Το ζήτημα  της απογραφής έβαλε την χώρα στην επιτήρηση καθώς άρχισε να ξεμπλέκεται το κουβάρι της δημιουργικής λογιστικής των προκατόχων του. Παρά τις υπόγειες κόντρες του με το Γ Σουφλιά για το μίγμα της οικονομικής πολιτικής φαινόταν πως θα ήταν ένα από τα πρόσωπα της επόμενης ημέρας.  Όταν ο κ. Σουφλιάς αποκάλυψε στον Κώστα Καραμανλή την επερχόμενη σφοδρή σύγκρουση της οικονομίας  βρέθηκε εκτός υπουργείου και μετά τις εκλογές εκτός πολιτικής. Το πολιτικό του άστρο θόλωσε απότομα από τις υποθέσεις των δομημένων ομολόγων  του Βατοπεδίου, της κατάρρευσης των φοροεισπρακτικών μηχανισμών,  αλλά και με την ιστορική μαύρη τρύπα στο  έλλειμμα. Αίσθηση προκάλεσε η φραστική επίθεση (αρκετά μας σώσατε!)  που δέχθηκε από φοιτητές στο Λονδίνο που του θύμισαν το Γουδή και την «εκτέλεση των έξι». Παρά τις όποιες απόπειρες επανάκαμψης  η μοναδική του επιστροφή ήταν στα πανεπιστημιακά έδρανα του Λονδίνου.   

Γιάννης Παπαθανασίου

Επιτυχημένος πρόεδρος του ΕΒΕΑ μπήκε στην κυβέρνηση Καραμανλή αρχικά ως υφυπουργός οικονομικών μετά την αποχώρηση Αλογοσκούφη αναβαθμίστηκε σε υπουργό. Οι διάδοχοι του χρεώνουν ότι επί των ημερών του φάνηκε όλη η γύμνια της οικονομίας με το έλλειμμα να φτάνει σε διψήφιο νούμερο και οι δαπάνες να ξεφεύγουν από κάθε μέτρο. Παρότι έβλεπε την επερχόμενη κρίση δεν κατάφερε να πάρει προληπτικά μέτρα εκτός του υπέρμετρου δανεισμού που προφύλαξε τη χώρα για λίγους μήνες. Μετά το 2009 έχασε την βουλευτική έδρα ενώ παρά τις φήμες έμεινε και επί κυβέρνησης Σαμαρά εκτός του κρατικού μηχανισμού.

Γ. ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΥ  

Αντίστοιχη πορεία με τον Γιώργο Αλογοσκούφη. Πανίσχυρος υπουργός λόγω της προσωπικής σχέσης με τον τότε πρωθυπουργό καλοέβλεπε το ενδεχόμενο να είναι ένας από τους δελφίνους της επόμενης γενιάς. Ο χειρισμός του μνημονίου και τα σκληρότατα μέτρα που επέβαλλε σε συνδυασμό με το αλαζονικό του ύφος ήταν αρκετά για να βρεθεί εκτός νυμφώνος. Οι εσωκομματικοί του αντίπαλοι θεωρούν την ρήση του «εάν χρειαστούν επιπλέον μέτρα δεν θα είμαι υπουργός»  ως προφητική πριν ξεσπάσει η «καταιγίδα» με τις παρατυπίες των σπιτιών κυρίως όμως με τη λίστα Λαγκάρντ  που τον μετέτρεψαν σε καμένο χαρτί για το ΠΑΣΟΚ και την βουλή.   

Ευάγγελος Βενιζέλος

Από τις τελευταίες  επιλογές του Ανδρέα Παπανδρέου.Ο μοναδικός από όλους που κατάφερε το στόχο του, να κατακτήσει την εσωκομματική εξουσία. Χρειάστηκαν μόνο λίγοι μήνες για να αναρριχηθεί από τον υπουργικό θώκο στη θέση του προέδρου του κόμματος. Τα σκληρά μέτρα που πήρε λόγω του δεύτερου μνημονίου ως αρμόδιος υπουργός ήταν η χαριστική βολή στις πολιτικές του φιλοδοξίες. Μετά το πολιτικό κόστος που πλήρωσε στις εκλογές ήρθε η αποκάλυψη της λίστας Λαγκάρντ που μεγάλωσε δραματικά το πολιτικό ρίσκο της επόμενης μέρας μοιράζοντας το κόμμα σε τιμάρια. Η τύχη του θα κριθεί στο επερχόμενο συνέδριο.    

ΟΙ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΙ

Εκτός των κορυφαίων στελεχών «κάηκαν» πολιτικά και 20 υφυπουργοί Αριστείδης Τσιμπλάκος, Σωτήρης Χατζηγάκης,Θ Κασσίμης, Αρ.Παυλίδης, Π Δούκας, Δ Γεωργακόπουλος, Ι. Ανθόπουλος ,Χ Πάχτας, Μ Μπετενιώτης,Γ Δρύς, Γ Ανωμερίτης, Α Μπαλτάς,Ι Ζαφειρόπουλος, Α Φωτιάδης, Ν Φαρμάκης, Χ Φώλιας,Α Ρεγκούζας, Ν Λέγκας, Δ Κουσελάς,Π Οικονόμου. Σε όλο αυτό το διάστημα υπήρξαν όμως και κάποιες εξαιρέσεις που δεν ακολούθησαν τον κανόνα όπως ο Φίλιππος Σαχινίδης,  η Ροδούλα Ζήση ή ο Γιώργος Φλωρίδης που παραιτήθηκε μόνος του και θεωρείται πιθανό κάποια στιγμή να επιστρέψει στη βουλή.